Sau hai Bi đình của vua Thiệu Trị, gần như ngang hàng với tháp Phước Duyên, là hai tòa nhà lục giác, được xây dựng trước hai Bi đình 31 năm, đươi thời vua Gia Long.
Tòa nhà lục giác bên phải (theo hướng từ ngoài đi vào) chứa một tấm bia đá rất lớn của chúa Nguyễn Phúc Chu, nói về việc xây dựng chùa Thiên Mụ vào năm 1714. Bia là một khối đá cẩm thạch màu đen, dựng trên lưng một con rùa đá, con rùa lại nằm trên một bệ đá được chạm thành hình cái kỷ có 4 chân quỳ. Rùa và bệ được tạc từ nguyên một khối đá cẩm thạch trắng rất lớn (Không hiểu ngày xưa cổ nhân làm thế nào. Chắc làm xong nền nhà, chuyển khối đá gồm bệ và rùa vào, lắp tấm bia lên lưng rùa, rồi mới tiếp tục xây dựng phần trên của Bi đình). Tấm bia đến nay đã trải gần tròn 300 năm - được gọi là
Trùng kiến Thuận Hóa Thiên Mụ tự bi. Lời văn khắc trên bia do chúa Nguyễn Phúc Chu thảo ra, nói về việc tu sửa, làm mới chùa Thiên Mụ năm 1714, và miêu tả khung cảnh tuyệt vời của chùa, trong đó có đoạn (dịch) :
Từ cửa núi đi vào có điện Thiên Vương, điện Ngọc Hoàng. Đại Hùng Bảo Điện, nhà thuyết pháp, lầu Tàng Kinh. Hai bên là lầu Chuông và lầu Trống, rồi điện Thập Vương, nhà Vân Thủy, nhà ăn, nhà tọa thiền; rồi điện Đại Bi, điện Dược Sư, nhà ở của chư tăng, nhà trọ cho khách, không dưới vài mươi sở. Bên sau là vười Tì Da, trong vườn có nhà Phương trượng và các chỗ cũng không dưới vài chục sở. Tất cả đều sáng chói rực rỡ, khiến cho người xem phải kinh ngạc sợ hãi. Thật là một tòa Quang Minh trong thế giới đầy sắc vàng rực vậy
...
thường ngày ngắm cảnh, bước lên đến lầu kinh, bỗng nhiên thấy tâm hồn thư thái rộng mở. Dựa vào lan can lầu để phóng mắt nhìn. Về phương Đông, mặt trời lơ lửng giữa không trung, rọi chiếu cho muôn loài sinh sống; về phương Nam, những đỉnh núi cao đẹp trùng trùng kéo dài cả ngàn dặm, trên đầu đỉnh núi lặng treo thảm mây trắng không cùng tận, cảnh nhiều màu không tả xiết, bao vẻ đẹp ấy nói lên thời văn minh thịnh trị; phương Tây thì có tùng xanh liễu biếc, lá ngăn như cái bình phong che chở cửa thiền; phương Bắc thì nhìn về vùng chính phủ đóng dinh, trong tre xanh đẹp ẩn hiện thấp thoáng những vườn cây xanh tốt của vạn nhà; gió nhẹ thoang thoảng đong đưa trước muôn ngàn cửa ngõ. Cảnh đẹp trước mắt, họa sĩ khó lòng vẽ được ...
(Hà Xuân Liêm -
Chùa Thiên Mụ - NXB Thuận Hóa)
Tiếc là mấy tấm ảnh chụp Rùa cõng bia hỏng hết, sau này sẽ bổ sung lại sau
Tòa nhà lục giác bên trái có treo bên trong một cái chuông đồng rất lớn, gọi là Đại Hồng Chung của chúa Nguyễn. Chuông cao tới gần 2,5m, nặng hơn 2 tấn (3.825 cân xưa). Các hoa văn cùng nghệ thuật đúc đồng thời chúa Nguyên Phúc Chu để lại, tinh xảo và vượt xa so với các chuông đồng những đời sau ông còn để lại.
Cùng với bia và rùa đá, Đại Hồng Chung - cũng có tuổi gần tròn 300 năm - là hai trong số các bảo vật của chùa Thiên Mụ.
Đại Hồng Chung của chúa Nguyễn, đặt trong nhà lục giác, tuổi thọ đến nay đã 295 năm.
__________________
Gác kiếm