28 giờ ở Cố đô Huế

[tunbo]

Bi đình nhìn từ phía trước, lan can rồng đá vẫn còn nguyên


Bi đình nhìn từ phía sau lai


Tòa đình còn hình dáng, nhưng bộ mái đã hư hỏng từ lâu, được lợp lại bằng tole, và tole cũng đã mục gần hết rồi


Bên ngoài tàn tạ thế, bên trong thì phải chống đỡ khắp nới thế này.

[tunbo]

Đây mới là bắt đầu những hình ảnh hoang tàn của khu lăng


Cây Trụ biểu bên trái Bi đình (hướng từ ngoài vào)


Trụ biểu bên phải, nhìn từ phía sau Bi đình


Lầu Đức Hinh xưa, đã sập đổ từ lâu

Lăng Minh Mạng đưa tất cả các công trình chính vào 1 trục dọc, còn lăng Thiệu Trị lại tách làm 2 trục, nên ở mỗi trục, số công trình kiến trúc cũng không quá nhiều, nhưng quả thực, lăng Thiệu Trị cũng đã chỉ được làm vừa đủ các công trình cần thiết mà thôi.

[tunbo]

Dấu tích cái nền của Lầu Đức Hinh xưa, và hai vườn hoa nhỏ phía trước


Lối đi lát đá còn nguyên, nhưng tòa lầu nay chỉ còn cái nền


Hai vườn hoa nhỏ phía sau đối xứng qua lối đi


Mặt nền Lầu Đức Hinh, các tảng đá có lỗ chôn cột thì vẫn còn.


Từ nền Lầu Đức Hinh nhìn về phía Bửu Thành.

Chính ở khu vực này - ở đoạn giữa Bi đình và Bửu Thành - sự hoang phế thật thê lương, hệt như những đống đổ nát ở Mỹ Sơn. Đỉnh điểm của cảnh hoang tàn ấy, với cá nhân tôi, là bức ảnh này :


Cây Trụ biểu rêu phong vẫn đứng sừng sững, xung quanh là những dấu tích đổ nát và hoang phế.

Một mình giữa cái nắng chang chang trưa tháng 6 Huế, trong một khung cảnh hoang tàn và sự im lặng đáng sợ - ở một nơi ngày xưa vốn là một trong những khu lăng được đánh giá là có giá trị mỹ thuật hàng đầu của thế kỷ XIX ở Huế - tự nhiên trong lòng thấy bùi ngùi khôn tả, bật ra mấy lời cảm khái :

Đương thời, ông là bậc đế vương
Trị nước thời bình, giỏi văn chương
Tuy rằng vương nghiệp không nổi bật
Nhưng vẫn giữ vững đạo cương thường
Nay lăng đổ nát trong hoang lạnh
Ngổn ngang phế tích, thật thê lương
Viếng lăng, trông cảnh, lòng cảm khái
Lặng gửi tiền nhân một nén hương.

[tunbo]

Một hình ảnh nữa về sự hoang phế của khu lăng Thiệu Trị (mình vốn ám ảnh hình ảnh hai cây Trụ biểu giữa đống đổ nát hoang tàn) - chụp từ bờ hồ Ngưng Thúy, trước khi vào khu vực Bửu Thành

[tunbo]

Đi qua dấu tích cái nền Lầu Đức Hinh, với 2 cây Trụ biểu hai bên, là đã tới khu vực Bửu Thành đặt mộ nhà vua. Hồ Ngưng Thúy chạy dọc theo chiều dài khu lăng, và nằm vào khoảng giữa khu lăng và khu Tẩm điện thờ vua, đến trước Bửu Thành, hồ cũng lượn qua, ôm lấy Bửu Thành gần nửa vòng cung. Để tới Bửu Thành, có 3 cây cầu bắc qua hồ Ngưng Thúy : cầu Đông Hòa, cầu Chánh Trung, cầu Tây Định


Từ Lầu Đức Hinh nhìn về phía Bửu Thành. Ba cây cầu bắc qua hồ Ngưng Thúy, cây cầu bên trái ảnh là cầu Đông Hòa, bên phải ảnh là cầu Tây Định


Cây cầu ở giữa là cầu Chánh Trung, dẫn thẳng tới Bửu Thành






Một số góc nhìn về đường dẫn tới Bửu Thành, với hai hàng cổng "long vân đồng trụ" tàn tạ, hàng lan can cầu Chánh Trung long, gẫy mất quá nửa.

[tunbo]

Bửu Thành và Toại đạo ở lăng Thiệu Trị được làm theo kiểu của lăng Minh Mạng, vì thế Bửu Thành ở đây khá giống với Bửu Thành ở lăng Minh Mạng, cũng là một vòng thành tròn, xây trên một quả đồi, trong đó đặt mộ nhà vua.


Ngoài lớp tường thành hình tròn ở trên cao, dưới chân đồi còn một vòng bờ kè, ở lăng Thiệu Trị, dường như người ta xếp đá làm vòng bờ kè này chứ không xây gạch như lăng Minh Mạng


Bên trong Bửu Thành, cây cối cũng um tùm


Bậc lên lát đá, cặp rồng đá làm lan can


Hai cánh cổng vào Bửu Thành luôn khóa.

Tôi từng đọc ở đâu đó rằng xưa hai cánh cửa ấy bằng gỗ, sau này vua Thành Thái cho thay bằng đồng (cũng không nhớ chính xác có phải với lăng Thiệu Trị không nữa, vì tìm mãi chưa thấy lại tài liệu).
Không như bên lăng Minh Mạng - có cái vẻ gì đó uy nghiêm, làm người ta ngài ngại - ở lăng Thiệu Trị quả có cảm giác bình dị đơn sơ hơn, nên tuy có mỗi mình, tôi vẫn (dám )thử ghé mắt nhìn qua lỗ thủng trên cửa Bửu Thành. Ở bên trong cây cối um tùm, cỏ dại cũng cao ngang lưng người. Người ta nói rằng, vị trí huyệt mộ vua không a biết được (tất nhiên trong khuôn viên Bửu Thành), ngày xưa, mỗi năm đến ngày giỗ nhà vua, người ta mới mở cửa Bửu Thành để vào phát cỏ dại, sau đó lại đóng cửa, dán niêm phong. Bên trong vòng tường hình tròn của Bửu Thành, người ta cứ đi phát cỏ men theo vòng tròn, và nếu không có bức tường làm hậu án (đối diện với cổng), cũng khó mà biết đã đi phát cỏ được bao nhiêu phần, vì sau một năm, cây cối, cỏ dại mọc lên che khuất cả mặt đất. Đấy là ngày xưa, còn bây giờ, có vẻ việc ấy không còn diễn ra nữa thì phải (không biết Nguyễn Phúc tộc sau này có khi nào vào Bửu Thành hay không nữa.)

[funny_bro]

Cám ơn tunbo về những bài viết về lịch sử và địa lý rất hay thêm nữa tay nghề phó nhòm dạo này cũng chuẩn ra phết đấy.

[tunbo]

Trước khi sang khu vực Tẩm điện nằm song song kế bên khu lăng, đứng từ phía Bửu Thành nhìn lại phía trước lăng, lại thấy nao nao với những đổ nát cùng hai cây Trụ biểu đứng sừng sững


Cây Trụ biểu phía cầu Đông Hòa.


Cây Trụ biểu phía cầu Tây Định


Những cụm đá tảng xếp thành hình rồng chầu dưới chân Trụ biểu.


Từ dưới chân Bửu Thành nhìn ra phía Bi đình.


Từ trên Huyền cung môn nhìn ra.

[tunbo]

Trong khuôn viên toàn bộ Xương Lăng, có 3 cái hồ : Hồ Nhuận Trạch nằm trước lăng, Hồ Điện nằm trước khu Tẩm điện, Hồ Ngưng Thúy nằm dọc giữa hai khu Lăng và Tẩm, đoạn cuối bẻ cong ôm lấy Bửu Thành


Đoạn Hồ Ngưng Thúy nằm dọc giữa khu Lăng (bên trái) và khu Tẩm (bên phải), có nhiều sen mọc trong đoạn hồ này.


Đoạn cuối Hồ Ngưng Thúy uốn cong, ôm lấy Bửu Thành. Đây là phần ở về phía tay phải Bửu Thành từ ngoài nhìn vào. Sen nhiều, cá cũng nhiều. Đến chỗ này, mới phát hiện không phải chỉ có duy nhất mình trong khu vực lăng, mà có một người nữa, đang câu cá bên Hồ Ngưng Thúy.

[tunbo]

Rời khu lăng đổ nát hoang lạnh, trong lòng vẫn cứ cảm thấy nao nao ngậm ngùi. Lúc đó thực ra mới khoảng hơn 9g sáng, nhưng nắng như đổ lửa, toàn khu lăng rộng mênh mông với các phế tích đổ nát, với 2 cây Trụ biểu rêu phong, giữa xanh ngắt cây cỏ. Ôi, một đời làm vua ...

Nằm song song và gần như đối xứng với khu lăng qua đoạn hẹp của Hồ Ngưng Thúy, là khu vực tẩm điện, là nơi đặt ban thờ nhà vua, và cũng là nơi sinh hoạt của các phi tần của vua sau khi ông ta băng hà. Vua Thiệu Trị mất khi mới 41 tuổi, nên các bà vợ thiếp của ông ta khi đó khá nhiều, phải lên Xương Lăng sống để lo việc thờ cúng nhà vua (chỉ có bà Từ Dũ là mẹ đẻ của vua Tự Đức thì ở lại Hoàng cung).

Khu vực Tẩm điện, gồm các công trình (từ trước ra sau) :

Bức Bình Phong - Hồ Điện - Nghi môn - Sân chầu - Hồng Trạch Môn - Tả, Hữu phối điện - Điện Biểu Đức - Tả, Hữ tùng viện.
Các công trình này đều còn cả, nhưng xuống cấp trầm trọng và đang trong quá trình trùng tu (Nhà nước rót vốn 106 tỉ đồng).

Khác một chút với khu lăng, bức Bình Phong ở khu Tẩm được xây phía trước Hồ Điện.


Bình Phong khu Tẩm điện được xây phía trước Hồ Điện, dưới chân một cái gò nhỏ trồng thông xanh mướt.


Từ bên này Hồ Điện trông sang Bình Phong


Hồ Điện, nằm ngang hàng với Hồ Nhuận Trạch bên khu lăng.