[khoaton]

Theo sách Thủy Kinh Chú của Lệ-Đào-Nguyên, khoảng thế kỷ thứ 6 có viết, xin trích dẫn lại đoạn đã dẫn ở các trang trước như sau : "Trắc vi nhân hữu đảm dũng, tương Thi khởi tặc. Mã Viện tương binh thảo. Trắc, Thi tẩu nhập Cấm Khê" (Trắc là người có can đảm và dũng lược, cùng với Thi nổi lên làm giặc. Mã Viện đem quân đánh đuổi. Trắc, Thi chạy vào Cấm Khê). Do vậy, chúng ta có nhận định trung thực rằng : "Cuộc khởi nghĩa của hai Bà Trưng và Thi Sách là vì chánh sách cai trị tàn bạo, bất nhân của Thái Thú Tô-Định, đã đem luật pháp của người Đông Hán, bắt dân Lạc Việt phải thi hành. Đó là, chánh nghĩa sáng ngời của dân tộc Lạc-Việt chống lại sự cai trị của ngoại bang"

Đầu năm Canh Tý 40, chồng Bà Trưng Trắc là Thi-Sách bị Thái Thú Tô-Định giết, nhưng tấm lòng ái quốc, thương chồng không làm bà sờn lòng nản chí, mà còn nung đúc tinh thần và quyết tâm cùng em là Bà Trưng Nhị quyết tâm tiến hành cuộc khởi nghĩa lan rộng để đánh đuổi giặc ngoại xâm đô hộ để cứu nước và trả thù nhà. Bằng chứng, theo đoạn văn của Ngô Sĩ Liên viết, xin trích dẫn như sau : "Canh Tý nguyên niên, Hán Kiến Vũ thập lục niên, xuân, nhị nguyệt. Vương khổ thái thú Tô-Định thằng dĩ chính, cập thù Định sát kỳ phu, nãi dữ muội Nhị, cử binh công hãm châu trị" (Năm Canh Tý 40 năm đầu, năm thứ 16 hiệu Kiến Vũ nhà Hán, mùa Xuân, tháng hai. Vương đau lòng vì Tô-Định lấy chánh pháp ràng buộc, lại căm thù vì Định đã giết mất chồng, bèn cùng em gái là Nhị cử binh đánh phá châu trị). Tháng 3 năm Canh Tý 40 hai Bà Trưng mới công khai dựng cờ khởi nghĩa xuất quân tại Mê-Linh để đánh thái thú Tô-Định, Tô Định thua chạy về Tàu và chiếm được 65 thành, đến ngày Rằm tháng Giêng năm Tân Sửu 41 mới xưng vương (có sách viết ngày mùng 6 tháng Giêng năm Tân Sửu 41 và có sách lại viết năm Canh Tý 40, có lẽ tính từ ngày hai Bà lập bàn thề để ra quân vào tháng 3 năm 40 chăng ?).

Theo Đại Việt Sử Ký Tiền Biên, xin trích dẫn đoạn viết lúc hai bà xuất quân như sau : "Lúc xuất quân, tang chồng chưa hết, bà trang điểm rất đẹp, các tướng hỏi, bà nói : Việc binh không để ảnh hưởng. Nếu giữ lễ mà làm xấu dung nhan, thì nhuệ khí tự nhiên suy kém, cho nên ta mặc đẹp để mạnh thêm màu sắc của quân và khiến bọn giặc trông thấy động lòng, lợi là chí tranh đấu, thì dễ giành phần thắng..." .Và Bà Trưng Trắc lên đàn thề, xin trích dẫn trong Thiên Nam Ngũ Lục như sau :



Một xin rửa sạch quốc thù,

Hai xin đem lại nghiệp xưa họ Hùng,

Ba kẻo oan ức lòng chồng,

Bốn xin vẹn vẹn thừa công lệnh này.

nguồn http://www.petruskylhp.org/trungnuvuong.htm