Một số phong tục, tập quán của nước Lào
Một trong những phong tục tập quán của nhân dân các bộ tộc Lào là phong tục trong lễ cưới. Đối với người Việt Nam chúng ta, việc cưới hỏi là một sự kiện trọng đại trong cuộc đời, với người Lào thì cũng thế. Tuy nhiên, trong cách tiến hành hai dân tộc cũng có những nghi thức riêng.
Theo phong tục của người Việt Nam chúng ta trong ngày cưới có lễ "Rước dâu" có nghĩa là đưa cô dâu về nhà chồng. Còn phong tục của nhân dân Lào thì ngược lại, trong ngày cưới có lễ "Hè khởi" tức là "Rước rể" có nghĩa là đưa chú rể về nhà cô dâu.
Trước ngày cưới cũng có lễ "xin dâu". Nhà trai đưa lễ đến nhà gái để xin dâu. Sau khi được nhà gái đồng ý thì thách cưới, nghĩa là định ra số tiền nhà trai phải đưa cho nhà gái. Khi hai bên nhất trí với số tiền trên thì chọn ngày lành tháng tốt để tổ chức lễ cưới (trước kia thì tiền thách cưới nhiều hay ít tuỳ theo thứ bậc, vẻ đẹp người con gái; ví dụ: người con gái con nhà nông dân khác với con quan, con vua, chúa). Lễ cưới được tổ chức trong một ngày, trong ngày đó cả nhà trai và nhà gái đều chuẩn bị bữa tiệc để đón họ hàng, bạn bè và khách đến. Nhà trai chuẩn bị khay trầu và mâm lễ gọi hồn đặt ra trước nhà. Nhà gái chuẩn bị quần áo, chăn ga, gối nệm, mâm lễ gọi hồn đưa ra để giữa nhà. Khi khách và họ hàng, bạn bè đến chọn được giờ tốt sẽ cùng nhau làm lễ cầu hồn, sau lễ cầu hồn là lễ buộc chỉ cổ tay và sau đó là dự tiệc. Tiếp đến là lễ rước rể đến nhà cô dâu. Lễ vật gồm ba khay, một khay đựng tiền cưới, một khay đựng trầu cau và một khay đựng rượu thuốc; cả ba khay đều trùm khăn nhiễu có ba màu khác nhau. Khay đựng tiền do trưởng tộc họ trai hoặc người già có uy tín đưa đi đầu, tiếp đến là hai cô gái, hai chàng trai đồng trinh mang theo khay đựng trầu cau và rượu thuốc theo sau là chú rể và họ hàng, bạn bè. Khi đến nhà gái trưởng tộc họ nhà gái sẽ ra đón nhà trai và mời lên nhà trên, lên đến nơi trưởng tộc họ nhà trai sẽ đưa ba khay tiền, trầu cau và rượu cho trưởng tộc họ nhà gái; trưởng tộc họ nhà gái mở khay tiền đếm đủ rồi thì giao cho bố mẹ cô gái; còn khay đựng trầu cau, và rượu thì mở ra thưởng thức cùng với mâm cỗ mà nhà gái đã chuẩn bị. Tiếp đến là làm lễ cầu hồn cho đôi trai gái, lấy cánh tay người con trai đặt lên trên cánh tay người con gái, sau khi thầy mo cầu hồn xong rồi buộc chỉ cổ tay cho hai người.
Rồi đến phong tục trải giường nệm cho đôi trẻ, sau khi tan tiệc trưởng họ và người già cả có uy tín, những người có con, cháu có cuộc sống hạnh phúc, không bỏ nhau là những người được chọn để trải giường nệm. Nệm của người con trai cao hơn nằm ở phía bên phải, của người phụ nữ thấp hơn ở phái bên trái. Trải xong thì ướm thử được rồi đứng dậy ra dắt cô gái vào trước, dắt chàng trai vào sau. Xong thì mọi người ra đóng cửa lại chỉ để chàng trai và cô gái ở lại với nhau. Xong thủ tục trên thì mở cửa cho cô gái và chàng trai ra để hai họ dặn dò về luật tục của vợ chồng: đại khái là phải yêu thương nhau, cần cù chịu khó lao động, sống với nhau đến bạc đầu răng long. Tiếp đến nhà trai "Giao rể" và nói từ nay con trai là con, là cháu của họ nhà gái và phải cố gắng làm tốt bổn phận của mình.
Sau khi xong các thủ tục trên họ nhà trai ra về, còn chú rể ở lại nhà bố mẹ vợ mà chúng ta gọi là "ở rể". Có khi có đến ba, bốn rể cùng ở chung một nhà; khi có điều kiện thì một trong số đó sẽ ra ở riêng. Nhiều rể sống chung một nhà với bố mẹ vợ nhưng ít khi họ có điều tiếng gì, việc ai nấy làm và sống rất hạnh phúc.
Ngoài phong tục trên còn có những phong tục tập quán, những điều kiêng kỵ mà mỗi chúng ta khi tiếp xúc với nhân dân các bộ tộc Lào phải triệt để tôn trọng như: Cấm không được xoa đầu trẻ con; sờ đầu, ôm cổ người già và sư sãi. Cấm không được tuỳ tiện bắt tay, sờ tay phụ nữ (ở nước bạn khi gặp phụ nữ, phần lớn họ chỉ chắp tay trước ngực chào và phụ nữ họ cũng kính cẩn chắp tay trước ngực chào lại, ít khi họ bắt tay phụ nữ). Người lạ cấm không được vào nơi ngủ của phụ nữ kể cả ban ngày và ban đêm. Tuyệt đối không được lấy các đồ đoàn và vật chất mà nhân dân thờ cúng ở nhà chùa. Khi vào nhà người dân mà thấy cầu thang đẩy ra khỏi nhà thì dứt khoát không lên vì nhà đó chủ nhà vắng. Nếu nhà nào ở đầu cầu thang có cắm một cành lá tươi thì dứt khoát không được lên vì nhà đó có việc kiêng kỵ người ngoài không được đến gần. Lấy một vật gì đó trên cao nếu có người ngồi gần đó phải xin, được phép mới lấy. Khi ngồi ăn cơm phải ngồi xếp bằng hoặc ngồi gấp đùi, cấm không được ngồi xổm. Không được nói điều tục tằn trước mâm cơm. Cấm chặt cây, phát rừng ở nơi có nghĩa trang của nhân dân. Nếu ai vi phạm những điều kiêng kỵ trên sẽ bị xử phạt theo phong tục tập quán của bản làng.
Ngày nay trong công cuộc đổi mới đất nước, phát triển kinh tế, khoa học - kỹ thuật, văn hoá - xã hội và mở cửa hội nhập thế giới thì việc giữ gìn và phát triển bản sắc văn hoá dân tộc là việc không thể thiếu của đất nước chúng ta cũng như nước bạn Lào. Vì vậy mỗi chúng ta phải hiểu và biết tôn trọng phong tục tập quán của bạn để vun đắp cho tình hữu nghị đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện ngày càng đơm hoa kết trái, mãi mãi xanh tươi đời đời bền vững.
ST.
Còn nhiều thứ nữa, anh em mình bổ sung thêm.
|